Στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου «To Ευρωπαϊκό Σταυροδρόμι των Περιοχών της Ξερολιθιάς», που
υποστηρίζεται από το πρόγραμμα Erasmus+ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Μεσογειακό Κέντρο
Περιβάλλοντος και η ΚΟΙΝΣΕΠ «Το Μπατίκι» διοργάνωσαν, το Σάββατο 8 Νοεμβρίου 2025, στο Μουσείο
Μαρμαροτεχνίας στον Πύργο της Τήνου, τη διεθνή εκδήλωση «Η Ξερολιθιά από κάθε οπτική!». Στο
ευρωπαϊκό έργο, εκτός από το Μεσογειακό Κέντρο Περιβάλλοντος και «Το Μπατίκι», συμμετέχουν,
επίσης, οι οργανισμοί: Volubilis από τη Γαλλία, Consell de Mallorca από την Ισπανία και Udruga Brač
από την Κροατία.
Στην άκρως πετυχημένη εκδήλωση, την οποία παρακολούθησε πλήθος πολιτών και εκπροσώπων
φορέων, τα μέλη των οργανισμών, που συμμετέχουν στο ευρωπαϊκό έργο, παρουσίασαν την ξερολιθιά
ως πολιτιστική κληρονομιά, οικολογική τεχνική και εργαλείο βιώσιμης ανάπτυξης.
Την εκδήλωση άνοιξαν η Αναστασία Ψάλτη, Πρόεδρος της ΚΟΙΝΣΕΠ «Το Μπατίκι» και ο Philippe Huet,
Πρόεδρος του οργανισμού Volubilis, καλωσορίζοντας ομιλητές και κοινό και τονίζοντας τη σημασία της
συνεργασίας των μεσογειακών χωρών για τη διατήρηση της τέχνης της ξερολιθιάς.
Χαιρετισμό απηύθυνε η Ιωάννα Τζαβάρα από τη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του
Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία επεσήμανε ότι η ξερολιθιά αποτελεί ζωντανή μορφή άυλης πολιτικής
κληρονομιάς, που χρειάζεται στήριξη και ότι «η τέχνη της ξερολιθιάς και οι παραδοσιακές τεχνικές
δόμησης εν γένει μπαίνουν στον χάρτη της βιώσιμης ανάπτυξης».
Ο Jean Baptiste Lanaspèze, Πρόεδρος του Mediterranean Centre of Environment, υπογράμμισε ότι η
τέχνη της πέτρας είναι κοινός τόπος όλων των λαών της Μεσογείου.
Στη συνέχεια ακολούθησαν οι παρουσιάσεις από εκπροσώπους φορέων και ανθρώπους που έχουν
αφιερώσει τη ζωή τους στην τέχνη της ξερολιθιάς.

Ο Jean-Michel André, τεχνίτης της OPUS (Γαλλία), μίλησε για τη φιλοσοφία της «εσωτερικής συνοχής»
στη δουλειά του χτίστη, εξηγώντας ότι «κάθε έργο είναι μοναδικό, αλλά με εσωτερική συνοχή -όπως
κάθε πέτρα αγγίζει την άλλη και γεμίζει τα κενά». Και κατέληξε:
«Από το γεωλογικό χάος, ο καθένας βλέπει το υπέρθυρο της πόρτας του. Κάντε τοίχο, όχι πόλεμο. Για
κοινωνική συνοχή χωρίς σύνορα».
Ο Philippe Alvaro, από το Περιφερειακό Συμβούλιο της Μαγιόρκα (Ισπανία), παρουσίασε το
εμβληματικό έργο «Δρόμος της Ξερολιθιάς – GR221», ένα δίκτυο 260 χλμ. που συνδέει 18 κοινότητες της
Serra de Tramuntana, λέγοντας: «Η Serra de Tramuntana είναι ζωντανό πολιτιστικό τοπίο. H ξερολιθιά
έγινε τουριστικό προϊόν και εργαλείο βιωσιμότητας». Και συμπλήρωσε: «Δεν μπορούμε να αλλάξουμε το
τουριστικό μοντέλο, αλλά μπορούμε να το μετατρέψουμε σε ευκαιρία για διαφύλαξη της κληρονομιάς
μας».
Η Lucija Puljak, Πρόεδρος του Udruga Brač (Κροατία), ανέδειξε τη συμβολή των νέων, σημειώνοντας ότι
«η ιστορία του Brač είναι γραμμένη στην πέτρα, οι νέοι πρέπει να μάθουν να γίνονται κληρονόμοι του
τοπίου τους. Η πέτρα ενώνει και δημιουργεί φιλίες».
Η Αναστασία Ψάλτη, Πρόεδρος της ΚΟΙΝΣΕΠ «Το Μπατίκι», υπογράμμισε ότι η Τήνος αντιμετωπίζει μια
διπλή υπαρξιακή απειλή: Τη λειψυδρία και την προοδευτική ερημοποίηση των εδαφών. Συμπλήρωσε ότι
«οι ξερολιθιές δεν είναι απλώς τοίχοι, είναι σύστημα ήπιας διοχέτευσης του νερού στο έδαφος». Στη
συνέχεια, παρουσίασε την πρόταση της ΚΟΙΝΣΕΠ, αναφέροντας: «“Το Μπατίκι” έχει καταρτίσει ήδη ένα
πλήρες σχέδιο προκήρυξης για τη χρηματοδότηση της συντήρησης των ξερολιθιών, ύψους 400.000 ευρώ,
το οποίο μπορεί να υιοθετηθεί από τον Δήμο Τήνου, την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου ή τα αρμόδια
υπουργεία. Το σχέδιό μας είναι έτοιμο και προσαρμοσμένο στα δεδομένα του νησιού. Φυσικά πρόσωπα
και φορείς μπορούν να συμμετάσχουν ώστε να ενισχυθούν έργα αποκατάστασης λιθοδομών,
αναβαθμίδων και μονοπατιών αποκλειστικά με την παραδοσιακή τεχνική της ξερολιθιάς». Κλείνοντας,
είπε: «Με τις ξερολιθιές μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την κλιματική και την υδατική κρίση. Δεν είναι
μια πολιτιστική πρωτοβουλία, αλλά μια επωφελής επένδυση για το μέλλον της Τήνου».
Οι Christophe Lenfant (Volubilis) και Isabelle Trinquelle (Mediterranean Centre of Environment)
παρουσίασαν το έργο «Το Ευρωπαϊκό Σταυροδρόμι των Περιοχών της Ξερολιθιάς», τονίζοντας την αξία
της εκπαίδευσης ενηλίκων τεχνιτών και την ανάγκη διάδοσης της γνώσης. Κάλεσαν όλες και όλους «να
γίνουμε πρεσβευτές της ξερολιθιάς -να μοιραζόμαστε το πάθος μας και να κινητοποιούμε τις
κοινότητες». Και έκλεισαν την παρουσίασή τους με τα λόγια του Γιώργου Σεφέρη: «Σβήνοντας ένα
κομμάτι από το παρελθόν, σβήνει κανείς κι ένα κομμάτι από το μέλλον».
Μετά τις παρουσιάσεις ακολούθησαν ερωτήσεις από το κοινό, που πυροδότησαν έναν δημιουργικό
διάλογο.

Η εκδήλωση ανέδειξε, συνολικά, τη διεθνή σημασία της ξερολιθιάς ως τεχνικής που συνδέει τον
πολιτισμό και τον τουρισμό με την ανθεκτικότητα και τη βιώσιμη ανάπτυξη, όπως τόσο στη Μαγιόρκα
όσο και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Η παρουσία όλων συνέβαλε ουσιαστικά στον κοινό στόχο για
την αξία της διατήρησης και αναβίωσης αυτού του θεμελιώδους στοιχείου της ευρωπαϊκής και
μεσογειακής ταυτότητας.
Η Τήνος απέδειξε αυτές τις μέρες ότι μπορεί να καταστεί νησί-πρότυπο για τη Μεσόγειο. Αρκεί να
επενδύσει στην παράδοση που μπορεί να μετατραπεί σε λύση για το μέλλον.
Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλουμε στον Όμιλο Πειραιώς και τους συνεργάτες του στο Μουσείο
Μαρμαροτεχνίας, στον Δήμο Τήνου για την προσφορά της Μοσχούλειου Σχολής, στο TinosToday.gr για
την επικοινωνία της Διεθνούς Εκδήλωσης, στον Σύλλογο Στενής «Ο Τσικνιάς» για τη φιλοξενία του, στο
FTN – Νίκος Κρητικός, στον Μιχάλη Σανταμούρη, στον Νέστορα Βιδάλη και στον Ματθαίο Ψάλτη, για
τη συμμετοχή τους στην οργάνωση της online μετάδοσης, των μεταφράσεων και των ηλεκτρονικών
συστημάτων, στην οικογένεια Χάλαρης που είναι αρωγός μας πάντα. Επίσης, σημαντική ήταν η συμβολή
των μελών της ΚΟΙΝΣΕΠ «Το Μπατίκι» και μιας σειράς επιχειρήσεων της Τήνου, που με τη τη συνδρομή
τους διευκόλυναν την οργάνωση του εργαστηρίου και της εκδήλωσης στον Πύργο.

► Μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρο το Συνέδριο (μετά το 39ο λεπτό της ζωντανής μετάδοσης
– όταν και ξεκινούν οι τοποθετήσεις) εδώ: https://www.youtube.com/live/SlNtHFAiTTE
►Φωτογραφίες: @ Stelios Papadopoulos photographer

Επικοινωνία
Μεσογειακό Κέντρο Περιβάλλοντος
Isabelle Trinquelle – ✉️ itrinquelle@medcenv.org
☎️ +30 213 0243159
Κοιν.Σ.Επ. “Το Μπατίκι”
Αναστασία Ψάλτη – ✉️tinos.tompatiki@gmail.com
☎️ +30 694 772 0336
Έργο 2023-1-FR01-KA220-ADU-000165836. Οι απόψεις και οι γνώμες που διατυπώνονται εκφράζουν αποκλειστικά τις απόψεις
των συντακτών και δεν αντιπροσωπεύουν κατ ανάγκη τις απόψεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού
Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο EACEA δεν μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι για
τις εκφραζόμενες απόψεις.