World Monuments Fund

 

Το Watch είναι ένα διετές πρόγραμμα που αναδεικνύει, μέσω
υποψηφιοτήτων, 25 ιστορικούς τόπους που αντιμετωπίζουν μεγάλες
προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή, ο τουρισμός, ένοπλες

συγκρούσεις και φυσικές καταστροφές

Νέα Υόρκη — 15 Ιανουαρίου 2025: Το World Monuments Fund (WMF, Παγκόσμιο
Ταμείο Μνημείων) ανακοινώνει σήμερα τα 25 μνημεία που εντάσσονται στον κύκλο 2025 του
προγράμματος World Monuments Watch (Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Μνημείων). Στη
φετινή λίστα περιλαμβάνεται ένα εύρος μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς που
αντιμετωπίζουν κρίσιμες προκλήσεις: ο Ιστορικός Αστικός Ιστός της Γάζας, η Εστία των
Εκπαιδευτικών του Κιέβου, οι Aκτές της Ανατολικής Αφρικής, η Παλαιά Πόλη της
Αντιόχειας και το Παρεκκλήσιο της Σορβόννης. Συνολικά, οι 25 τόποι προέρχονται από
29 χώρες σε πέντε ηπείρους, καθώς και τη Σελήνη. Η πλήρης λίστα ακολουθεί.
Το WMF, με δράση που ξεπερνάει τα 700 έργα σε 112 χώρες, πρωτοστατεί στην προστασία
της πολιτιστικής κληρονομιάς διεθνώς. Το 1996 το WMF δημιούργησε το World Monuments
Watch, ένα διετές πρόγραμμα βασισμένο σε υποψηφιότητες, που στοχεύει στην ανάληψη
πρωτοβουλιών και την ευαισθητοποίηση του κοινού, αλλά και στην ανάδειξη του ρόλου που
μπορεί να παίξει η πολιτιστική κληρονομιά στην αντιμετώπιση των σύγχρονων προκλήσεων.
Μέχρι σήμερα το WMF έχει διαθέσει περισσότερα από 120 εκατομμύρια δολάρια για έργα σε
σχεδόν 350 μνημεία μέσω του προγράμματος Watch, ενώ η προβολή που προσφέρει το
πρόγραμμα έχει βοηθήσει τοπικές κοινότητες να αντλήσουν 300 εκατομμύρια δολάρια
επιπλέον από άλλες πηγές.
«Το πρόγραμμα Watch υπογραμμίζει τη δέσμευση του World Monuments Fund να
διασφαλίσει ότι η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς τιμά το παρελθόν αλλά συμβάλλει
ενεργά και στη διαμόρφωση ενός πιο βιώσιμου, συμπεριληπτικού και ανθεκτικού μέλλοντος
για κοινότητες σε όλο τον κόσμο και πέρα από αυτόν», δήλωσε η Πρόεδρος και
Διευθύνουσα Σύμβουλος, Bénédicte de Montlaur.
Η ανοιχτή πρόσκληση υποβολής υποψηφιοτήτων για τον κύκλο 2025 προσέλκυσε πάνω από
200 συμμετοχές, οι οποίες πέρασαν από εκτενή εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση πριν
από την τελική επιλογή από ανεξάρτητη επιτροπή διεθνών ειδικών. Η ανάλυση των
υποψηφιοτήτων αποκάλυψε συγκεκριμένες τάσεις ανά τον κόσμο: Στην υποσαχάρια Αφρική
η κλιματική αλλαγή αναδείχθηκε ως κρίσιμο ζήτημα, ενώ στις χώρες της Ασίας και του
Ειρηνικού η ταχεία αστικοποίηση προβάλλει ως επείγουσα πρόκληση. Οι υποψηφιότητες από
την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική ανέφεραν την ανεπαρκή χρηματοδότηση και έλλειψη
πόρων, ενώ εκείνες από τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική ανέδειξαν ως κύριο μέλημα

τον τουρισμό. Για την περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής οι πολεμικές
συγκρούσεις και οι φυσικές καταστροφές αναφέρθηκαν ως κρίσιμα ζητήματα.
Πολλά από τα μνημεία που περιλαμβάνονται στον κύκλο 2025 του προγράμματος Watch
καταδεικνύουν πώς η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς μπορεί να προσφέρει λύσεις
για τόπους και κοινότητες που αντιμετωπίζουν αυτές τις προκλήσεις, με διδάγματα για
παρόμοιες περιπτώσεις παγκοσμίως. Η πλήρης λίστα παρατίθεται στο τέλος του δελτίου.
«Για πρώτη φορά, η Σελήνη συμπεριλαμβάνεται στο πρόγραμμα Watch, αντανακλώντας την
επείγουσα ανάγκη αναγνώρισης και προστασίας των τεκμηρίων που μαρτυρούν τα πρώτα
βήματα της ανθρωπότητας πέρα από τη Γη — μια καθοριστική στιγμή στην κοινή μας
ιστορία», δήλωσε η de Montlaur. «Αντικείμενα όπως η κάμερα που μετέδωσε τηλεοπτικά
την προσσελήνωση, ένας αναμνηστικός δίσκος που άφησαν οι αστροναύτες Άρμστρονγκ και
Όλντριν, και εκατοντάδες άλλα συμβολίζουν αυτήν την ιστορία. Ωστόσο, αντιμετωπίζουν
αυξανόμενους κινδύνους καθώς εντείνεται η δραστηριότητα στη Σελήνη, δίχως να υπάρχει το
κατάλληλο πλαίσιο προστασίας. Η συμπερίληψη της Σελήνης υπογραμμίζει την παγκόσμια
ανάγκη για προληπτικές και συλλογικές στρατηγικές προστασίας της πολιτιστικής
κληρονομιάς — είτε στη Γη είτε πέρα από αυτήν — που αντανακλούν και διαφυλάσσουν την
κοινή μας ιστορία».

ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ
Οι ζημιές στον πολιτισμό από φυσικές καταστροφές, ένοπλες συγκρούσεις και σκόπιμες
πράξεις δεν περιορίζονται στα κτίρια και τις υποδομές, αλλά έχουν βαθύτερο αντίκτυπο στις
πληγείσες κοινότητες. Το WMF στηρίζει και αναδεικνύει πρωτοβουλίες ανάκαμψης που
προέρχονται από τις τοπικές κοινωνίες και αποτελούν σύμβολα ανθεκτικότητας.
o Ιστορικός Αστικός Ιστός της Γάζας, Παλαιστίνη: Η παρουσία του ιστορικού
αστικού ιστού της Γάζας στον κύκλο 2025 του προγράμματος Watch αναγνωρίζει την
εκτεταμένη καταστροφή στην περιοχή, τόσο σε ανθρώπινες ζωές όσο και σε τεμένη,
αγορές, εκκλησίες και ιστορικά κτίρια που βρίσκονται στο επίκεντρο του πολιτισμού
της Γάζας. Η συμπερίληψη της Γάζας στο πρόγραμμα Watch τονίζει την κρίσιμη
ανάγκη προετοιμασίας για την ανάκαμψη, αξιοποιώντας το πολιτιστικό απόθεμα ως
σημείο αναφοράς για τη συλλογική μνήμη και την αίσθηση του ανήκειν.
o Εστία των Εκπαιδευτικών του Κιέβου, Ουκρανία: Σύμβολο της ουκρανικής
ανεξαρτησίας και κυριαρχίας, η κατεστραμμένη Εστία των Εκπαιδευτικών
(Παιδαγωγικό Μουσείο) αντικατοπτρίζει την κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι
ουκρανικές κοινότητες και ο πολιτισμός τους εν μέσω του ρωσο-ουκρανικού πολέμου.
Η επιλογή της για τον κύκλο 2025 του προγράμματος Watch υπογραμμίζει τον ρόλο
του πολιτιστικής κληρονομιάς στην ενίσχυση της ενότητας και του ηθικού στην
προσπάθεια ανασυγκρότησης.
o Παλαιά Πόλη της Αντιόχειας, Τουρκία: Γνωστή για την πολυπολιτισμική της
ιστορία, η Αντιόχεια (Αντάκια) υπέστη εκτεταμένες καταστροφές από τους σεισμούς
του 2023, που έπληξαν σχεδόν το 90% της ιστορικής της ζώνης. Η ένταξή της στον
κύκλο 2025 του προγράμματος Watch καλεί σε ευρεία υποστήριξη για την
ανοικοδόμηση του ιστορικού κέντρου και των μνημείων της πόλης, ενισχύοντας την
ανθεκτικότητά της σε μελλοντικούς σεισμούς και δημιουργώντας τη βάση για
κοινωνική και οικονομική ανάκαμψη.

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ
Η κλιματική αλλαγή θα συνεχίσει να εντείνεται, θέτοντας σε δοκιμασία κοινότητες σε όλο τον
κόσμο και προκαλώντας συχνότερες καταστροφές στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον, που
διαταράσσουν την τοπική φυσιογνωμία. Το WMF αξιοποιεί τις δυνατότητες της πολιτισμικής
παράδοσης να βοηθήσει τις κοινότητες να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου,
να προσαρμοστούν και να προετοιμαστούν για επερχόμενες απώλειες εν μέσω της κλιματικής
αλλαγής.
o Aκτές της Ανατολικής Αφρικής: Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η διάβρωση
των ακτών και τα ακραία καιρικά φαινόμενα συγκαταλέγονται στις προκλήσεις που
αντιμετωπίζουν οι ακτές της Ανατολικής Αφρικής, ένας κόμβος πολιτιστικών
ανταλλαγών για πολλούς αιώνες, που περιλαμβάνει τοποθεσίες όπως η Παλαιά Πόλη
της Λαμού, το Οχυρό Χεσούς στην Κένυα και το Νησί της Μοζαμβίκης. Η ένταξή τους
στον κύκλο 2025 του προγράμματος Watch υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη
στήριξης των παράκτιων κοινοτήτων στην προσπάθεια προσαρμογής της πολιτιστικής
περιουσίας τους στις εξελισσόμενες περιβαλλοντικές απειλές.
o Ιστορικοί Φάροι του Μέιν, ΗΠΑ: Οι φάροι που κοσμούν τις ακτές του Μέιν
αποτελούν πολύτιμα σύμβολα ναυτικής ιστορίας, αλλά αντιμετωπίζουν αυξανόμενες
απειλές από την άνοδο της στάθμης των υδάτων και τις εντεινόμενες μετεωρολογικές
παλίρροιες. Οι 66 εναπομείναντες φάροι του Μέιν αποτελούν καίριο στοιχείο του
παραθαλάσσιου χαρακτήρα της πολιτείας και συνεχίζουν να λειτουργούν ως
βοηθήματα ναυσιπλοΐας και ως μοχλοί της τουριστικής οικονομίας. Η συμπερίληψη
στο πρόγραμμα Watch υπογραμμίζει πως οι φάροι αυτοί αποτελούν σημαντικά
πολιτιστικά σύμβολα και πηγές έμπνευσης για στρατηγικές προσαρμογής και για άλλα
παράκτια μνημεία.
ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
Ενώ γνωστοί προορισμοί συχνά κατακλύζονται από επισκέπτες, τα λιγότερο προβεβλημένα
μνημεία δυσκολεύονται να παραμείνουν ανοιχτά και να στηρίξουν τις τοπικές οικονομίες. Το
WMF εφαρμόζει στρατηγικές βιώσιμου τουρισμού που στοχεύουν στην παραγωγή τοπικών
οικονομικών οφελών και στην εξισορρόπηση των θετικών και αρνητικών επιπτώσεων του
τουρισμού για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των τοπικών πληθυσμών.
o Βουδιστικά Σπήλαια Μαϊτζισάν και Γιουνγκάνγκ, Κίνα: Δύο από τα σπουδαία
βουδιστικά σπήλαια της Κίνας, το Μαϊτζισάν και το Γιουνγκάνγκ, αντιμετωπίζουν
προκλήσεις καθώς πλέον υποδέχονται πρωτοφανείς αριθμούς επισκεπτών.
Εντάσσοντας αυτές τις ξεχωριστές τοποθεσίες στο πρόγραμμα Watch, το WMF
επιδιώκει να συνεργαστεί με τοπικούς φορείς για την ανάπτυξη βιώσιμων πρακτικών
διαχείρισης επισκεπτών.
o Μοναστήρια της Κοιλάδας του Δρίνου, Αλβανία: Στην αγροτική κοιλάδα του
Δρίνου της νότιας Αλβανίας, Ορθόδοξα μοναστήρια με ιστορία αιώνων, σχεδόν
άγνωστα στο διεθνές κοινό, μαρτυρούν μια πλούσια πολιτιστική ταυτότητα και
καλλιτεχνική παράδοση. Αναδεικνύοντας αυτούς τους χώρους, το WMF επιδιώκει να
υποστηρίξει προσπάθειες διαφύλαξης και επανενεργοποίησής τους μέσω υπεύθυνου
τουρισμού, διατηρώντας την πολιτιστική κληρονομιά τους προς όφελος των τοπικών
κοινωνιών.

Η ΣΕΛΗΝΗ
Με την έλευση της Εποχής του Διαστήματος, η ανθρωπότητα έκανε πρωτοποριακά άλματα
στην εξερεύνηση του σύμπαντος. Σήμερα, η Σελήνη φιλοξενεί πάνω από 90 ιστορικές
τοποθεσίες όπου διαστημόπλοια έχουν έρθει σε επαφή με τη σεληνιακή επιφάνεια —
συμπεριλαμβανομένης της «Βάσης της Ηρεμίας», του σημείου προσσελήνωσης της
αποστολής Απόλλων 11, όπου σώζονται πάνω από 100 υλικά τεκμήρια, καθώς και τα
αποτυπώματα από τα πρώτα ανθρώπινα βήματα στη Σελήνη. Οι τοποθεσίες αυτές
αντιπροσωπεύουν το απόγειο της ανθρώπινης επιστημονικής προόδου, εφευρετικότητας και
τόλμης. Ωστόσο, καθώς εισερχόμαστε σε μια νέα εποχή εξερεύνησης του διαστήματος, πρέπει
να διασφαλίσουμε ότι τα ίχνη αυτών των σημείων σταθμών στην ιστορία της ανθρωπότητας
— των πρώτων προσσεληνώσεων — θα διασωθούν. Η ένταξη της Σελήνης στον κύκλο 2025
του προγράμματος Watch καλεί στη σύναψη διεθνών συμφωνιών και θέσπιση μέτρων
προστασίας για τη σεληνιακή κληρονομιά και προσκαλεί σε έναν ευρύτερο διάλογο για το τι
θα σημάνει η νέα Εποχή του Διαστήματος για το πολιτισμικό και φυσικό τοπίο της Σελήνης.
ΕΠΟΜΕΝΑ ΒΗΜΑΤΑ
Μέσω του προγράμματος Watch το WMF φέρνει αυτά τα 25 μνημεία στο προσκήνιο με στόχο
την κινητοποίηση τοπικής όσο και διεθνούς υποστήριξης για την προστασία τους. Την
επόμενη διετία η ομάδα του WMF θα συνεργαστεί με τα επιλεγμένα μνημεία και τους
συντελεστές των υποψηφιοτήτων για την αξιολόγηση των τοπικών αναγκών και τον από
κοινού σχεδιασμό στρατηγικών υποστήριξης, προστασίας και χρηματοδότησης. Καθώς
συγκεντρώνονται πόροι, το WMF θα στηρίξει επίσης τους τοπικούς εταίρους του στην
ανάπτυξη δραστηριοτήτων προστασίας, που μπορεί να περιλαμβάνουν δράσεις
ευαισθητοποίησης, μελέτες, έρευνες, εκπαιδευτικά προγράμματα και έργα αποκατάστασης.
Ήδη, το WMF έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση 2 εκατομμυρίων δολαρίων για νέα έργα στα
μνημεία που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα. Η Accor, κορυφαίος διεθνής όμιλος στον
κλάδο της φιλοξενίας θα συμπράξει με το WMF ως εταίρος Βιώσιμου Τουρισμού για αυτόν
τον κύκλο. Την επόμενη τριετία, η Accor θα υποστηρίξει έργα σε επιλεγμένα μνημεία του
κύκλου 2025 του προγράμματος Watch που προάγουν τη σύνδεση με τις τοπικές κοινότητες,
αναβαθμίζουν την εμπειρία των επισκεπτών και συμβάλλουν στην καλή διαχείριση
τουριστικών προορισμών.
Ο Κύκλος 2025 του Προγράμματος Watch
• Μοναστήρια της Κοιλάδας του Δρίνου, Αλβανία
Ένα σύνολο Ορθόδοξων μοναστηριών, κάποτε ζωτικό κομμάτι του κοινωνικού ιστού
της Αλβανίας, απαιτεί νέα πνοή και πόρους μετά από δεκαετίες εγκατάλειψης, καθώς
θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο βιώσιμου τουρισμού μέσω της προστασίας της
πολιτιστικής κληρονομιάς.
• Σινέ Στούντιο Ναμίμπε, Ανγκόλα
Πενήντα χρόνια μετά την απότομη διακοπή της κατασκευής του, αυτός ο μοντέρνος
κινηματογράφος βρίσκεται σε εγκατάλειψη, αλλά μια πρωτοβουλία της τοπικής
κοινότητας θα μπορούσε να δώσει νέα πνοή στο ημιτελές μνημείο.
• Κάπακ Νιάν (Qhapaq Ñan), Οδικό Δίκτυο των Άνδεων (Αργεντινή,
Βολιβία, Ισημερινός, Κολομβία, Περού, Χιλή)

Ένα αξιοθαύμαστο προϊσπανικό οδικό δίκτυο απειλείται από αναπτυξιακή
δραστηριότητα και την περιβαλλοντική υποβάθμιση, αλλά η κινητοποίηση τοπικών
και διεθνών φορέων μπορεί να εξασφαλίσει τη βιώσιμη διαχείρισή του.
• Παρεκκλήσιο της Σορβόννης, Γαλλία
Στο Καρτιέ Λατέν του Παρισιού, αυτό το αριστούργημα της γαλλικής αρχιτεκτονικής
αντιμετωπίζει εδώ και δεκαετίες προβλήματα συντήρησης που πρέπει να επιλυθούν
ώστε να ξανανοίξει μετά από χρόνια τις πύλες του.
• Ιστορικό Μεταλλευτικό Τοπίο της Σερίφου, Ελλάδα
Η Σέριφος, ένας ολοένα δημοφιλέστερος νησιωτικός προορισμός των Κυκλάδων,
διαθέτει μια ανεκτίμητη μαρτυρία του βιομηχανικού παρελθόντος της χώρας, αλλά
απαιτούνται ολοκληρωμένα μέτρα προστασίας και συντήρησης για να αποτραπεί η
απώλειά της.
• Πολιτιστικό Τοπίο της Πεδιάδας Μπαρότσε, Ζάμπια
Στη δυτική Ζάμπια εκτείνεται ένα αξιοθαύμαστο τοπίο όπου οι κάτοικοι έχουν
διαμορφώσει τον πολιτισμό τους γύρω από τις εποχικές πλημμύρες του ποταμού
Ζαμβέζη, αλλά διάβρωση, ξηρασία και άλλες κλιματικές επιπτώσεις απειλούν αυτές
τις ζωντανές παραδόσεις.
• Ιστορικοί Φάροι του Μέιν, Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Μπροστά στην εντεινόμενη κλιματική απειλή για τις ακτές, οι ιστορικοί φάροι του
Μέιν μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για την ανάπτυξη στρατηγικών προστασίας
της παράκτιας ζώνης.
• Το «Μεγάλο Εμπορικό Μονοπάτι», Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Η διάσωση ενός ιστορικού μονοπατιού μπορεί να ενισχύσει τους δεσμούς των
Ιθαγενών της Αμερικής με τα προγονικά τους εδάφη, ωστόσο ο τόπος παραμένει
ευάλωτος λόγω της υποτίμησης της σημασίας του και της έλλειψης ουσιαστικής
συμμετοχής Ιθαγενών αντιπροσώπων στις αποφάσεις που τον αφορούν.
• Αίθουσες Συνελεύσεων του Μπέλφαστ, Βόρεια Ιρλανδία, Ηνωμένο
Βασίλειο
Τοπικές πρωτοβουλίες στοχεύουν στην επισκευή και επαναξιοποίηση ενός από τα
παλαιότερα δημοτικά κτίρια του Μπέλφαστ, τις «Αίθουσες Συνελεύσεων»,
μετατρέποντάς το σε μουσείο που θα προσφέρει έναν χώρο περισυλλογής για την
περίοδο των Ταραχών στη Βόρεια Ιρλανδία.
• Ιστορικοί Χώροι της Χερσονήσου Νότο, Ιαπωνία
Μετά τον καταστροφικό σεισμό του Ιανουαρίου 2024, η αποκατάσταση των
ιστορικών κτιρίων σε αυτή τη βαριά πληγείσα περιοχή μπορεί να αποτελέσει
καταλύτη για πολιτιστική, κοινωνική και οικονομική ανάκαμψη.
• Ιστορικά Κτίρια κατά μήκος του Ποταμού Μούσι, Ινδία
Η ιστορική περιοχή κατά μήκος του ποταμού Μούσι στο Χαϊντεραμπάντ μαστίζεται
από τη ρύπανση. Ωστόσο, η ανάπλαση που προωθείται, αποτελεί ευκαιρία να
διασωθεί η πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής, διατηρώντας την ιστορική της
συνέχεια και στηρίζοντας παράλληλα την τοπική κοινωνία.
• Ιστορικά Υδραυλικά Συστήματα του Μπουτζ, Ινδία
Ιδιοφυή συστήματα διαχείρισης υδάτων έχουν αντικατασταθεί από σύγχρονες
υποδομές — καθώς όμως η λειψυδρία στην Ινδία εντείνεται, η αναζωογόνηση αυτής
της τεχνολογικής παρακαταθήκης θα μπορούσε να ενισχύσει την επάρκεια των
υδατικών πόρων.

• Ερείπια του Παλαιού Μπελτσίτε, Ισπανία
Η συντήρηση ενός ιστορικού χωριού που ερειπώθηκε κατά τον Ισπανικό Εμφύλιο και
παραμελήθηκε για δεκαετίες θα διασφάλιζε την προστασία του ως τόπου μνήμης και
συμφιλίωσης.
• Aκτές της Ανατολικής Αφρικής (Κένυα, Κομόρες, Μοζαμβίκη, Τανζανία)
Η ιδιαίτερη πολιτιστική κληρονομιά της Ανατολικής Αφρικής φανερώνει αιώνες
επαφών μεταξύ Αφρικανών, Αράβων και Ευρωπαίων, αλλά μετεωρολογικές
παλίρροιες και διάβρωση των ακτών απειλούν αυτούς τους τόπους και τις κοινότητες
που τους κρατούν ζωντανούς.
• Βουδιστικά Σπήλαια Μαϊτζισάν και Γιουνγκάνγκ, Κίνα
Δύο σύνολα λαξευτών ναών που κόβουν την ανάσα, υφίστανται τις επιπτώσεις του
μαζικού τουρισμού, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για καινοτόμες στρατηγικές
διαχείρισης επισκεπτών.
• Εβραϊκή Πολιτιστική Κληρονομιά του Ντεμπντού, Μαρόκο
Στην οροσειρά του Άτλαντα στο Μαρόκο, η διάσωση των ιστορικών εβραϊκών
μνημείων απαιτεί συστηματική καταγραφή και υπεράσπιση, καθώς τα μνημεία αυτά
αποτελούν ζωντανή μαρτυρία μιας αξιοθαύμαστης παράδοσης, όπου διαφορετικές
θρησκευτικές κοινότητες συνυπήρχαν με αμοιβαίο σεβασμό.
• Μοναστήρι Έρντενε Ζου, Μογγολία
Η αντιμετώπιση των κλιματικών επιπτώσεων σε ένα από τα λίγα βουδιστικά
μοναστήρια που σώζονται παρά τις δεκαετίες καταστολής της θρησκείας στη
Μογγολία, μπορεί να συμβάλει στην εκπαίδευση των μελλοντικών ειδικών της χώρας
στη διαχείριση της μνημειακής περιουσίας.
• Οικία του Αρχηγού Ογκιαμιέν, Νιγηρία
Το χωμάτινο αυτό κτίσμα, με ιστορία χιλίων ετών, αντιμετωπίζει αβέβαιο μέλλον
καθώς χάνεται η τεχνογνωσία για τη συντήρησή του, αναδεικνύοντας την ανάγκη
προστασίας των τοπικών οικοδομικών παραδόσεων.
• Εστία των Εκπαιδευτικών του Κιέβου, Ουκρανία
Πρώην έδρα του κοινοβουλίου της νεοσύστατης Ουκρανίας και εθνικό σύμβολο, η
σημερινή Εστία των Εκπαιδευτικών υπέστη σοβαρές ζημιές από πυραυλική επίθεση
το 2022, φανερώνοντας τις επιπτώσεις του πολέμου στην πολιτιστική κληρονομιά,
καθώς και τη δύναμη της αποκατάστασης να συμβάλει στην επούλωση των πληγών.
• Ιστορικός Αστικός Ιστός της Γάζας, Παλαιστίνη
Η πρωτοφανής καταστροφή μνημείων έχει διαρρήξει τους ζωτικούς δεσμούς
ανάμεσα στο λαό της Γάζας και το δομημένο περιβάλλον.
• Αγροτικά Πεδία Γουάρου Γουάρου, Περού
Ένα πατροπαράδοτο σύστημα καλλιέργειας στις πλημμυρικές πεδιάδες της λίμνης
Τιτικάκα προσφέρει λύσεις για την ανθεκτικότητα και την επισιτιστική ασφάλεια,
καθώς οι τοπικές κοινότητες έχουν να αντιμετωπίσουν ξηρασία και μετανάστευση
λόγω της κλιματικής αλλαγής.
• Γλυπτά από Τερακότα στο Μοναστήρι της Αλκομπάσα, Πορτογαλία
Καθώς οι περιβαλλοντικές αλλαγές φθείρουν τα αριστουργηματικά αυτά γλυπτά, η
εκπαίδευση τοπικών τεχνιτών στη συντήρησή τους μπορεί να συμβάλει στην
αναβίωση μιας τοπικής καλλιτεχνικής παράδοσης.

• Παλαιά Πόλη της Αντιόχειας, Τουρκία
Η παλαιά πόλη της Αντιόχειας (Αντάκια) χρειάζεται άμεσες ενέργειες
αποκατάστασης για να αντιμετωπιστούν οι καταστροφές από τους σεισμούς του
2023 και να υποστηριχθεί η επιστροφή των εκτοπισμένων σεισμοπαθών κατοίκων.
• Υδατοδεξαμενές της Μεδίνας της Τύνιδας, Τυνησία
Η διάσωση των παραδοσιακών υποδομών ύδρευσης της Τυνησίας, που σε μεγάλο
βαθμό έχουν ξεχαστεί ή καταστραφεί με την εγκατάσταση νέων σωληνώσεων,
μπορεί να βοηθήσει τη χώρα να αντιμετωπίσει τις ολοένα σοβαρότερες περιόδους
ξηρασίας.
• Η Σελήνη
Με την έλευση μιας νέας εποχής διαστημικής εξερεύνησης, απαιτείται διεθνής
συνεργασία για την προστασία των υλικών καταλοίπων των πρώτων
προσσεληνώσεων και τη διαφύλαξη αυτών των διαχρονικών συμβόλων των
επιτευγμάτων της ανθρωπότητας.
Σχετικά με το World Monuments Fund
Το World Monuments Fund (WMF, Παγκόσμιο Ταμείο Μνημείων) είναι ο κύριος
ανεξάρτητος οργανισμός αφιερωμένος στην προστασία των πιο πολύτιμων τόπων διεθνώς, με
στόχο να εμπλουτίσει τον ανθρώπινο βίο και να προάγει την αλληλοκατανόηση. Εδώ και 60
χρόνια, με δράση που ξεπερνάει τα 700 έργα σε 112 χώρες, οι ειδικοί του εφαρμόζουν
αποδειγμένες και αποτελεσματικές τεχνικές για την προστασία σημαντικών αρχιτεκτονικών
και πολιτιστικών μνημείων ανά τον κόσμο. Μέσω του World Monuments Watch — ενός
διετούς προγράμματος βασισμένου σε υποψηφιότητες — το WMF συνδέει την προστασία της
πολιτιστικής κληρονομιάς με την ενίσχυση των τοπικών κοινωνιών και τη βελτίωση της
ανθρώπινης ευημερίας. Σε συνεργασία με τοπικούς φορείς, χρηματοδότες και κυβερνήσεις,
το WMF επιδιώκει να εμπνεύσει μια διαρκή προσήλωση στη φροντίδα της πολιτιστικής
κληρονομιάς για τις επόμενες γενιές. Με έδρα τη Νέα Υόρκη, ο οργανισμός διαθέτει γραφεία
και παραρτήματα διεθνώς.

 

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΟ ΤΟΠΙΟ ΤΗΣ ΣΕΡΙΦΟΥ

ΕΝΤΑΣΣΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΚΥΚΛΟ 2025 ΤΟΥ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ WORLD MONUMENTS WATCH
Συντονισμένη πρωτοβουλία τοπικών και ακαδημαϊκών φορέων
αναδεικνύει τη σημασία ενός μοναδικού μνημειακού τοπίου του Αιγαίου,
δημιουργώντας προϋποθέσεις για τη δημιουργία υπαίθριου μουσείου

Νέα Υόρκη/Αθήνα/Σέριφος — 15 Ιανουαρίου 2025: Το World Monuments Fund
(WMF, Παγκόσμιο Ταμείο Μνημείων) το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος της
Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, το Εργαστήριο
Τοπικής και Νησιωτικής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Αιγαίου και ο Σύλλογος
Μεγάλου Λιβαδίου Σερίφου ανακοινώνουν σήμερα την ένταξη του Ιστορικού
Μεταλλευτικού Τοπίου της Σερίφου στον κύκλο 2025 του προγράμματος World
Monuments Watch (Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Μνημείων). Το Μεταλλευτικό Τοπίο της
Σερίφου συγκαταλέγεται στα 25 μνημεία παγκοσμίως που επιλέχθηκαν για το πρόγραμμα
Watch. Το πρόγραμμα είναι βασισμένο σε υποψηφιότητες και στοχεύει στην ανάληψη
πρωτοβουλιών και την ευαισθητοποίηση του κοινού, αλλά και στην ανάδειξη του ρόλου που
μπορεί να παίξει η πολιτιστική κληρονομιά στην αντιμετώπιση των σύγχρονων προκλήσεων.
«Το πρόγραμμα Watch υπογραμμίζει τη δέσμευση του World Monuments Fund να
διασφαλίσει ότι η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς συμβάλλει ενεργά στη
διαμόρφωση ενός βιώσιμου μέλλοντος», δήλωσε η Bénédicte de Montlaur, Πρόεδρος και
Διευθύνουσα Σύμβουλος του WMF. «Η συμπερίληψη του Ιστορικού Μεταλλευτικού Τοπίου
της Σερίφου στο πρόγραμμα Watch υποστηρίζει τις προσπάθειες για την προστασία αυτής της
αξιοσημείωτης κληρονομιάς ως ενιαίου συνόλου, ενώ παράλληλα προωθεί την ανάπτυξη
τουρισμού που ωφελεί και ενδυναμώνει την τοπική κοινωνία».
Με την ένταξη στο πρόγραμμα Watch το μεταλλευτικό τοπίο της νοτιοδυτικής Σερίφου
αποκτά διεθνή αναγνώριση ως ανεκτίμητο τεκμήριο για την ανάδυση της νεότερης
βιομηχανίας στην Ελλάδα. Από τη δεκαετία του 1870 έως το 1965 η Σέριφος αναδείχθηκε σε
κορυφαίο μεταλλευτικό κέντρο της χώρας, και ειδικά του νησιωτικού Αιγαίου, με την εξόρυξη
σιδηρομεταλλεύματος να διαμορφώνει καθοριστικά το τοπίο και την κοινωνική ιστορία του
τόπου. Δύο σημαντικές εγκαταστάσεις φόρτωσης δημιουργήθηκαν στους όρμους του
Μεγάλου Λιβαδιού και του Κουταλά, με σιδηροδρομικά δίκτυα, διοικητικά κτίρια και
εργατικές κατοικίες.
Τα σωζόμενα στοιχεία στη Σέριφο — που συμπεριλαμβάνουν δύο σκάλες φόρτωσης, το
νεοκλασικό κτίριο διοίκησης, εργατικές κατοικίες και ένα εκτεταμένο δίκτυο μεταλλευτικών
στοών και σιδηροδρομικών διαδρομών — συνθέτουν ένα ιστορικό τοπίο που συνδέει τις
τοπικές κοινότητες με την κληρονομιά των προηγούμενων γενεών. Το τοπίο περιλαμβάνει

επίσης τα κατάλοιπα προϊστορικών οικισμών, αρχαίων μεταλλείων, Ελληνιστικών πύργων,
ενός μεσαιωνικού οχυρού, μιας παλαιοχριστιανικής βασιλικής, καθώς και σπήλαιο με
σταλακτιτικό και σταλαγμιτικό διάκοσμο και εντυπωσιακά κατάλοιπα χρήσης κατά την
αρχαιότητα. Όμως παρά τον χαρακτηρισμό ορισμένων μεμονωμένων θέσεων στο νησί ως
διατηρητέων μνημείων, το μεταλλευτικό τοπίο της Σερίφου στερείται ολοκληρωμένης νομικής
προστασίας.
«Η ένταξη στο πρόγραμμα World Monuments Watch μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης
για την ενίσχυση της νομικής προστασίας του τοπίου και την εξασφάλιση πόρων για την
επείγουσα συντήρησή του» δήλωσε η Δρ. Ουρανία Βιζυηνού, επικεφαλής της ομάδας που
υπέβαλε την υποψηφιότητα.
Το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος του ΕΜΠ, σε συνεργασία με τον Δήμο Σερίφου, έχει
εκπονήσει εκτενή μελέτη για την προστασία και ανάδειξη του χώρου. Ωστόσο, μετά από 60
χρόνια εγκατάλειψης, πολλά στοιχεία του συμπλέγματος βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση.
Η εμβληματική σκάλα φόρτωσης στο Μεγάλο Λιβάδι κινδυνεύει με κατάρρευση λόγω
σοβαρών φθορών στα υποθαλάσσια θεμέλιά της.
«Η Σέριφος αντιπροσωπεύει μια μοναδική ευκαιρία να αναδείξουμε το βιομηχανικό παρελθόν
της Ελλάδας και του Αιγαίου», σημείωσε ο Καθ. Νίκος Μπελαβίλας, Διευθυντής του
Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος του ΕΜΠ. «Η εμπειρία μας δείχνει πως μπορούμε να
δημιουργήσουμε στη Σέριφο ένα πρωτοποριακό νησιωτικό πάρκο-μουσείο. Αλλά αυτό
απαιτεί άμεση δράση, ειδικά για τη σκάλα φόρτωσης στο Μεγάλο Λιβάδι που κινδυνεύει με
κατάρρευση».
Η ένταξη στο πρόγραμμα Watch έρχεται να ενισχύσει την τρέχουσα επιστημονική μελέτη του
ΕΜΠ που προβλέπει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο διάσωσης και ανάδειξης, ακολουθώντας
επιτυχημένα διεθνή παραδείγματα. Το σχέδιο στοχεύει στην υποστήριξη τοπικών
πρωτοβουλιών για την προστασία και ανάδειξη του μεταλλευτικού τοπίου. Αξιοποιώντας την
πρωτοβουλία του Δήμου Σερίφου να αποκαταστήσει το κτίριο διοίκησης ως πολιτιστικό
κέντρο, προτείνεται η δημιουργία ενός υπαίθριου μουσείου που θα εκτείνεται από το Μεγάλο
Λιβάδι έως τον Κουταλά.
Στην τεκμηρίωση της σημασίας του τόπου συνέβαλε το Εργαστήριο Τοπικής και Νησιωτικής
Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, που πρόσφατα ολοκλήρωσε σχετική μελέτη. Μέσα
από κύκλους διαβουλεύσεων, η μελέτη ανέδειξε τη μεταλλευτική ιστορία της Σερίφου ως ένα
από τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του νησιού και κρίσιμο στοιχείο της ταυτότητάς του.
Η υποψηφιότητα υποβλήθηκε με την υποστήριξη της τοπικής κοινωνίας διαμέσου του
Συλλόγου Μεγάλου Λιβαδίου Σερίφου. «Η ένταξη στο πρόγραμμα World Monuments Watch
αποτελεί δικαίωση των προσπαθειών της τοπικής κοινωνίας για την προστασία αυτού του
μοναδικού τοπίου», δήλωσε η Άννα Ταβουλάρη, Πρόεδρος του Συλλόγου Μεγάλου
Λιβαδίου.
Την υποψηφιότητα υποστήριξε επίσης το Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Επιτροπής για τη
Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς (TICCIH), που υπογράμμισε τη μοναδική θέση του
μεταλλευτικού τοπίου της Σερίφου στην πολιτιστική κληρονομιά της χώρας και διεθνώς.
Στο πλαίσιο της ευρύτερης προσπάθειας, το υπό ίδρυση Κέντρο Σεριφιακών Μελετών
προγραμματίζει για το 2025 το συμπόσιο «Σέριφος: Από τον Περσέα στο Σήμερα» (Μάιος

2025) και την πολυμεσική έκθεση «Μέγα Λιβάδι 1880-1960» (Ιούνιος 2025) με τη συνδρομή
του Επίκουρου Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Ορέστη Καραμανλή.
Η επιλογή της Σερίφου για τον κύκλο 2025 του προγράμματος Watch προέκυψε μετά από
εκτενή αξιολόγηση περισσότερων από 200 υποψηφιοτήτων από ανεξάρτητη επιτροπή
διεθνών ειδικών. Συνολικά επιλέχθηκαν 25 μνημεία από 29 χώρες σε πέντε ηπείρους και τη
Σελήνη. Μέσω του προγράμματος Watch, το WMF φέρνει αυτά τα 25 μνημεία στο προσκήνιο
με στόχο την κινητοποίηση τοπικής όσο και διεθνούς υποστήριξης για την προστασία τους.
Την επόμενη διετία η ομάδα του WMF θα συνεργαστεί με τα επιλεγμένα μνημεία και τους
συντελεστές των υποψηφιοτήτων για την αξιολόγηση των τοπικών αναγκών και τον από
κοινού σχεδιασμό στρατηγικών υποστήριξης, προστασίας και χρηματοδότησης. Καθώς
συγκεντρώνονται πόροι, το WMF θα στηρίξει επίσης τους τοπικούς εταίρους του στην
ανάπτυξη δραστηριοτήτων προστασίας, που μπορεί να περιλαμβάνουν δράσεις
ευαισθητοποίησης, μελέτες, έρευνες, εκπαιδευτικά προγράμματα και έργα αποκατάστασης.

Η πλήρης λίστα παρατίθεται στο τέλος του δελτίου.

Σχετικά με το World Monuments Fund
Το World Monuments Fund (WMF, Παγκόσμιο Ταμείο Μνημείων) είναι ο κύριος
ανεξάρτητος οργανισμός αφιερωμένος στην προστασία των πιο πολύτιμων τόπων διεθνώς, με
στόχο να εμπλουτίσει τον ανθρώπινο βίο και να προάγει την αλληλοκατανόηση. Εδώ και 60
χρόνια, με δράση που ξεπερνάει τα 700 έργα σε 112 χώρες, οι ειδικοί του εφαρμόζουν
αποδειγμένες και αποτελεσματικές τεχνικές για την προστασία σημαντικών αρχιτεκτονικών
και πολιτιστικών μνημείων ανά τον κόσμο. Μέσω του World Monuments Watch — ενός
διετούς προγράμματος βασισμένου σε υποψηφιότητες — το WMF συνδέει την προστασία της
πολιτιστικής κληρονομιάς με την ενίσχυση των τοπικών κοινωνιών και τη βελτίωση της
ανθρώπινης ευημερίας. Σε συνεργασία με τοπικούς φορείς, χρηματοδότες και κυβερνήσεις,
το WMF επιδιώκει να εμπνεύσει μια διαρκή προσήλωση στη φροντίδα της πολιτιστικής
κληρονομιάς για τις επόμενες γενιές. Με έδρα τη Νέα Υόρκη, ο οργανισμός διαθέτει γραφεία
και παραρτήματα διεθνώς.
Σχετικά με το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος
Το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος του Τομέα Πολεοδομίας και Χωροταξίας της Σχολής
Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου ιδρύθηκε το 1996 για την
κάλυψη διδακτικών και ερευνητικών αναγκών στο πεδίο της πόλης και της πολεοδομίας.
Εστιάζει στην ανάλυση, το σχεδιασμό και την προστασία του αστικού περιβάλλοντος, με
ιδιαίτερη έμφαση στη μελέτη του ιστορικού περιβάλλοντος στον αστικό και εξωαστικό χώρο
και στις δυνατότητες προστασίας και ανάδειξής του. Μέσω της εκπόνησης ερευνητικών
προγραμμάτων και της συνεργασίας με δημόσιες υπηρεσίες και οργανισμούς τοπικής
αυτοδιοίκησης, το Εργαστήριο συμβάλλει καθοριστικά στην τεκμηρίωση και προστασία της
αρχιτεκτονικής και βιομηχανικής κληρονομιάς της Ελλάδας. Η επιστημονική του ομάδα
αποτελείται από μέλη ΔΕΠ, διδάκτορες και υποψήφιους διδάκτορες ερευνητές και
μεταπτυχιακούς φοιτητές, διαθέτοντας εκτενή εμπειρία στη μελέτη και ανάδειξη ιστορικών
βιομηχανικών τόπων.
Σχετικά με το Εργαστήριο Τοπικής και Νησιωτικής Ανάπτυξης
Το Εργαστήριο Τοπικής και Νησιωτικής Ανάπτυξης του Τμήματος Περιβάλλοντος του
Πανεπιστημίου Αιγαίου ιδρύθηκε το 1992 για να αναπτύξει την έρευνα γύρω από τα θέματα

της νησιωτικότητας και βιώσιμης ανάπτυξης των νησιών και να υποστηρίξει δημόσιους φορείς
λήψης αποφάσεων με δεδομένα και ανάλυση για τη κατάσταση των νησιών σε εθνικό,
ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Εστιάζει την έρευνα του στα θέματα αειφορίας των
νησιών, ειδικά αυτών που βρίσκονται κάτω από τουριστική πίεση, μέσα από μια
ολοκληρωμένη προσέγγιση, και πρόσφατα ολοκλήρωσε σχετική μελέτη για τη Σέριφο.
Σχετικά με το Σύλλογο Μεγάλου Λιβαδίου Σερίφου
Ο Σύλλογος Μεγάλου Λιβαδίου Σερίφου είναι μη κερδοσκοπικός οργανισμός που ιδρύθηκε με
έδρα το Μεγάλο Λιβάδι και λειτουργεί βάσει της αυτο-οργάνωσης των κατοίκων.
Πρωταρχικοί στόχοι του Συλλόγου είναι η μελέτη και διάσωση της ιστορίας, της πολιτιστικής
κληρονομιάς και του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής, καθώς και η προστασία του
ιστορικού, λαογραφικού και αρχιτεκτονικού χαρακτήρα του τόπου.
Ο Κύκλος 2025 του Προγράμματος Watch
• Μοναστήρια της Κοιλάδας του Δρίνου, Αλβανία
Ένα σύνολο Ορθόδοξων μοναστηριών, κάποτε ζωτικό κομμάτι του κοινωνικού ιστού της
Αλβανίας, απαιτεί νέα πνοή και πόρους μετά από δεκαετίες εγκατάλειψης, καθώς θα
μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο βιώσιμου τουρισμού μέσω της προστασίας της
πολιτιστικής κληρονομιάς.
• Σινέ Στούντιο Ναμίμπε, Ανγκόλα
Πενήντα χρόνια μετά την απότομη διακοπή της κατασκευής του, αυτός ο μοντέρνος
κινηματογράφος βρίσκεται σε εγκατάλειψη, αλλά μια πρωτοβουλία της τοπικής
κοινότητας θα μπορούσε να δώσει νέα πνοή στο ημιτελές μνημείο.
• Κάπακ Νιάν (Qhapaq Ñan), Οδικό Δίκτυο των Άνδεων (Αργεντινή, Βολιβία,
Ισημερινός, Κολομβία, Περού, Χιλή)
Ένα αξιοθαύμαστο προϊσπανικό οδικό δίκτυο απειλείται από αναπτυξιακή
δραστηριότητα και περιβαλλοντική υποβάθμιση, αλλά η κινητοποίηση τοπικών και
διεθνών φορέων μπορεί να εξασφαλίσει τη βιώσιμη διαχείρισή του.
• Παρεκκλήσιο της Σορβόννης, Γαλλία
Στο Καρτιέ Λατέν του Παρισιού, αυτό το αριστούργημα της γαλλικής αρχιτεκτονικής
αντιμετωπίζει εδώ και δεκαετίες προβλήματα συντήρησης που πρέπει να επιλυθούν ώστε
να ξανανοίξει μετά από χρόνια τις πύλες του.
• Ιστορικό Μεταλλευτικό Τοπίο της Σερίφου, Ελλάδα
Η Σέριφος, ένας ολοένα δημοφιλέστερος νησιωτικός προορισμός των Κυκλάδων,
διαθέτει μια ανεκτίμητη μαρτυρία του βιομηχανικού παρελθόντος της χώρας, αλλά
απαιτούνται ολοκληρωμένα μέτρα προστασίας και συντήρησης για να αποτραπεί η
απώλειά της.
• Πολιτιστικό Τοπίο της Πεδιάδας Μπαρότσε, Ζάμπια
Στη δυτική Ζάμπια εκτείνεται ένα αξιοθαύμαστο τοπίο όπου οι κάτοικοι έχουν
διαμορφώσει τον πολιτισμό τους γύρω από τις εποχικές πλημμύρες του ποταμού
Ζαμβέζη, αλλά διάβρωση, ξηρασία και άλλες κλιματικές επιπτώσεις απειλούν αυτές τις
ζωντανές παραδόσεις.
• Ιστορικοί Φάροι του Μέιν, Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Μπροστά στην εντεινόμενη κλιματική απειλή για τις ακτές, οι ιστορικοί φάροι του Μέιν
μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για την ανάπτυξη στρατηγικών προστασίας της
παράκτιας ζώνης.

• Το «Μεγάλο Εμπορικό Μονοπάτι», Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Η διάσωση ενός ιστορικού μονοπατιού μπορεί να ενισχύσει τους δεσμούς των Ιθαγενών
της Αμερικής με τα προγονικά τους εδάφη, ωστόσο ο τόπος παραμένει ευάλωτος λόγω
της υποτίμησης της σημασίας του και της έλλειψης ουσιαστικής συμμετοχής Ιθαγενών
αντιπροσώπων στις αποφάσεις που τον αφορούν.
• Αίθουσες Συνελεύσεων του Μπέλφαστ, Βόρεια Ιρλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο
Τοπικές πρωτοβουλίες στοχεύουν στην επισκευή και επαναξιοποίηση ενός από τα
παλαιότερα δημοτικά κτίρια του Μπέλφαστ, τις «Αίθουσες Συνελεύσεων»,
μετατρέποντάς το σε μουσείο που θα προσφέρει έναν χώρο περισυλλογής για την
περίοδο των Ταραχών στη Βόρεια Ιρλανδία.
• Ιστορικοί Χώροι της Χερσονήσου Νότο, Ιαπωνία
Μετά τον καταστροφικό σεισμό του Ιανουαρίου 2024, η αποκατάσταση των ιστορικών
κτιρίων σε αυτή τη βαριά πληγείσα περιοχή μπορεί να αποτελέσει καταλύτη για
πολιτιστική, κοινωνική και οικονομική ανάκαμψη.
• Ιστορικά Κτίρια κατά μήκος του Ποταμού Μούσι, Ινδία
Η ιστορική περιοχή κατά μήκος του ποταμού Μούσι στο Χαϊντεραμπάντ μαστίζεται από
τη ρύπανση. Ωστόσο, η ανάπλαση που προωθείται, αποτελεί ευκαιρία να διασωθεί η
πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής, διατηρώντας την ιστορική της συνέχεια και
στηρίζοντας παράλληλα την τοπική κοινωνία.
• Ιστορικά Υδραυλικά Συστήματα του Μπουτζ, Ινδία
Ιδιοφυή συστήματα διαχείρισης υδάτων έχουν αντικατασταθεί από σύγχρονες υποδομές
— καθώς όμως η λειψυδρία στην Ινδία εντείνεται, η αναζωογόνηση αυτής της
τεχνολογικής παρακαταθήκης θα μπορούσε να ενισχύσει την επάρκεια των υδατικών
πόρων.
• Ερείπια του Παλαιού Μπελτσίτε, Ισπανία
Η συντήρηση ενός ιστορικού χωριού που ερειπώθηκε κατά τον Ισπανικό Εμφύλιο και
παραμελήθηκε για δεκαετίες θα διασφάλιζε την προστασία του ως τόπου μνήμης και
συμφιλίωσης.
• Aκτές της Ανατολικής Αφρικής (Κένυα, Κομόρες, Μοζαμβίκη, Τανζανία)
Η ιδιαίτερη πολιτιστική κληρονομιά της Ανατολικής Αφρικής φανερώνει αιώνες επαφών
μεταξύ Αφρικανών, Αράβων και Ευρωπαίων, αλλά μετεωρολογικές παλίρροιες και
διάβρωση των ακτών απειλούν αυτούς τους τόπους και τις κοινότητες που τους κρατούν
ζωντανούς.
• Βουδιστικά Σπήλαια Μαϊτζισάν και Γιουνγκάνγκ, Κίνα
Δύο σύνολα λαξευτών ναών που κόβουν την ανάσα, υφίστανται τις επιπτώσεις του
μαζικού τουρισμού, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για καινοτόμες στρατηγικές
διαχείρισης επισκεπτών.
• Εβραϊκή Πολιτιστική Κληρονομιά του Ντεμπντού, Μαρόκο
Στην οροσειρά του Άτλαντα στο Μαρόκο, η διάσωση των ιστορικών εβραϊκών μνημείων
απαιτεί συστηματική καταγραφή και υπεράσπιση, καθώς τα μνημεία αυτά αποτελούν
ζωντανή μαρτυρία μιας αξιοθαύμαστης παράδοσης, όπου διαφορετικές θρησκευτικές
κοινότητες συνυπήρχαν με αμοιβαίο σεβασμό.
• Μοναστήρι Έρντενε Ζου, Μογγολία
Η αντιμετώπιση των κλιματικών επιπτώσεων σε ένα από τα λίγα βουδιστικά μοναστήρια
που σώζονται παρά τις δεκαετίες καταστολής της θρησκείας στη Μογγολία, μπορεί να

συμβάλει στην εκπαίδευση των μελλοντικών ειδικών της χώρας στη διαχείριση της
μνημειακής περιουσίας.
• Οικία του Αρχηγού Ογκιαμιέν, Νιγηρία
Το χωμάτινο αυτό κτίσμα, με ιστορία χιλίων ετών, αντιμετωπίζει αβέβαιο μέλλον καθώς
χάνεται η τεχνογνωσία για τη συντήρησή του, αναδεικνύοντας την ανάγκη προστασίας
τοπικών οικοδομικών παραδόσεων.
• Εστία των Εκπαιδευτικών του Κιέβου, Ουκρανία
Πρώην έδρα του κοινοβουλίου της νεοσύστατης Ουκρανίας και εθνικό σύμβολο, η
σημερινή Εστία των Εκπαιδευτικών υπέστη σοβαρές ζημιές από πυραυλική επίθεση το
2022, φανερώνοντας τις επιπτώσεις του πολέμου στην πολιτιστική κληρονομιά, καθώς
και τη δύναμη της αποκατάστασης να συμβάλει στην επούλωση των πληγών.
• Ιστορικός Αστικός Ιστός της Γάζας, Παλαιστίνη
Η πρωτοφανής καταστροφή μνημείων έχει διαρρήξει τους ζωτικούς δεσμούς ανάμεσα
στο λαό της Γάζας και το δομημένο περιβάλλον.
• Αγροτικά Πεδία Γουάρου Γουάρου, Περού
Ένα πατροπαράδοτο σύστημα καλλιέργειας στις πλημμυρικές πεδιάδες της λίμνης
Τιτικάκα προσφέρει λύσεις για την ανθεκτικότητα και την επισιτιστική ασφάλεια, καθώς
οι τοπικές κοινότητες έχουν να αντιμετωπίσουν ξηρασία και μετανάστευση λόγω της
κλιματικής αλλαγής.
• Γλυπτά από Τερακότα στο Μοναστήρι της Αλκομπάσα, Πορτογαλία
Καθώς οι περιβαλλοντικές αλλαγές φθείρουν τα αριστουργηματικά αυτά γλυπτά, η
εκπαίδευση τοπικών τεχνιτών στη συντήρησή τους μπορεί να συμβάλει στην αναβίωση
μιας τοπικής καλλιτεχνικής παράδοσης.
• Παλαιά Πόλη της Αντιόχειας, Τουρκία
Η παλαιά πόλη της Αντιόχειας (Αντάκια) χρειάζεται άμεσες ενέργειες αποκατάστασης
για να αντιμετωπιστούν οι καταστροφές από τους σεισμούς του 2023 και να
υποστηριχθεί η επιστροφή των εκτοπισμένων σεισμοπαθών κατοίκων.
• Υδατοδεξαμενές της Μεδίνας της Τύνιδας, Τυνησία
Η διάσωση των παραδοσιακών υποδομών ύδρευσης της Τυνησίας, που σε μεγάλο βαθμό
έχουν ξεχαστεί ή καταστραφεί με την εγκατάσταση νέων σωληνώσεων, μπορεί να
βοηθήσει τη χώρα να αντιμετωπίσει τις ολοένα σοβαρότερες περιόδους ξηρασίας.
• Η Σελήνη
Με την έλευση μιας νέας εποχής διαστημικής εξερεύνησης, απαιτείται διεθνής
συνεργασία για την προστασία των υλικών καταλοίπων των πρώτων προσσεληνώσεων
και τη διαφύλαξη αυτών των διαχρονικών συμβόλων των επιτευγμάτων της
ανθρωπότητας.

 

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΟ ΤΟΠΙΟ ΤΗΣ ΣΕΡΙΦΟΥ ΕΝΤΑΧΘΗΚΕ ΣΤΟΝ
ΚΥΚΛΟ 2025 ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ WORLD MONUMENTS WATCH

H ανάδειξη του μεταλλευτικού τοπίου Σερίφου μεταξύ των 25 παγκόσμιων μνημείων
που επιλέχθηκαν από το πρόγραμμα Watch του World Monuments Fund (WMF,
Παγκόσμιο Ταμείο Μνημείων) για το 2025, επιβεβαιώνει τα ευρήματα της μελέτης που
υλοποίησε το Εργαστήριο Τοπικής και Νησιωτικής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου
Αιγαίου με τίτλο «Βιώσιμη Ανάπτυξη Σερίφου κάτω από τουριστική πίεση: μια
ολοκληρωμένη προσέγγιση», περί της σημαντικότητας του πολιτιστικού μνημείου σε
ότι αφορά τη ταυτότητα του νησιού, όπως αναγνωρίστηκε τόσο από τους επισκέπτες,
Έλληνες και ξένους, στα ερωτηματολόγια που έγιναν, όσο και από τους κατοίκους
κατά τη διάρκεια των διαβουλεύσεων.
Αποδείχθηκε και κάτι παραπάνω: τα Μεταλλεία Σερίφου αποτελούν έναν ιστορικό
τόπο με ευρύτερη σημασία για την εθνική και τη παγκόσμια κληρονομιά που πρέπει
όχι μόνο να διατηρηθεί και να συντηρηθεί αλλά και να αναδειχθεί ως ένας
παγκόσμιος πόλος έλξης γεγονός που θα συμβάλει στην αλλαγή του τουριστικού
μοντέλου της Σερίφου.
Η πρωτοβουλία που πήραμε μαζί με το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος του ΕΜΠ
να στηρίξουμε επιστημονικά τη πρωτοβουλία των τοπικών φορέων, ελπίζουμε ότι θα
βοηθήσει όχι απλά στην αναγνώριση της σπουδαιότητας του συγκεκριμένου τόπου,
αλλά και στην εξεύρεση πόρων για να γίνουν μια σειρά από παρεμβάσεις στα
μνημεία που κινδυνεύουν, όπως οι σκάλες φόρτωσης σε Μ.Λειβάδι και Κουταλά, που
συνδυαζόμενες με την επισκευή του Διοικητηρίου θα αποτελέσουν σημεία αναφοράς
ενός διαφορετικού τύπου επισκεπτών που θα έρθουν να γνωρίσουν το νησί και την
ιστορία του που συνδέεται με τη μεταλλευτική ιστορία του Αιγαίου, της Ελλάδας και
του πλανήτη ολοκλήρου, αφού τα μεταλλεία από την αρχαιότητα έδιναν διαχρονικά
τις πρώτες ύλες συμβάλλοντας στις διαδοχικές μεταμορφώσεις του παγκόσμιου
παραγωγικού συστήματος.
Η πρωτοβουλία αυτή συνδέεται και με άλλες τοπικές πρωτοβουλίες όπως η
δημιουργία του Κέντρου Σεριφιακών Μελετών, πού έχει ως στόχο την ανάδειξη και
άλλων πτυχών της ιστορίας του νησιού ώστε να δοθεί στη τοπική κοινωνία μια
διαφορετική, βιώσιμη αναπτυξιακή διέξοδος.
Πιστεύουμε ότι η ανακήρυξη αυτή θα αποτελέσει την αφορμή ώστε το Υπουργείο
Πολιτισμού να πάρει όλες τις πρωτοβουλίες που είναι απαραίτητες για τη διάσωση
των κτιρίων και των κινητών μνημείων αλλά και να συνεργαστεί με τη Δημοτική Αρχή,
τη τοπική κοινωνία και την επιστημονική κοινότητα για την ανάδειξη του μοναδικού
αυτού στοιχείου της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ταυτότητας του νησιού.

Γιάννης Σπιλάνης
Ομ. Καθηγητής
Εργαστήριο Τοπικής και Νησιωτικής Ανάπτυξης ( https://llid.aegean.gr/)
Παρατηρητήριο Βιώσιμου Τουρισμού Αιγαίου ( http://tourismobservatory-
n.ba.aegean.gr/)
Τμήμα Περιβάλλοντος – Πανεπιστήμιο Αιγαίου